Normenkader voor het onderwijs: wat moet je weten

De druk op informatiebeveiliging en privacy in het onderwijs neemt toe. Scholen en onderwijs leveranciers verwerken grote hoeveelheden persoonsgegevens, koppelen talloze systemen en moeten voldoen aan duidelijke, toetsbare eisen. Het Normenkader brengt die eisen samen in concrete maatregelen voor onderwijsinstellingen en leveranciers. Tegelijk geldt in Europa de NIS2-richtlijn, die hogere eisen stelt aan digitale weerbaarheid. Maar wat betekent dit voor jouw organisatie? 

Waar staat de afkorting Normenkader voor?

Het gaat om het Normenkader Informatiebeveiliging en Privacy Fundamentele Onderwijsvoorzieningen (IBP-FO). Het is ontwikkeld binnen en voor de onderwijssector om minimale, maar duidelijke normen te borgen voor veiligheid en privacy. Het Normenkader vertaalt principes naar beheersmaatregelen, rollen en verantwoordelijkheden die onderwijsorganisaties en hun leveranciers kunnen implementeren en laten toetsen.

Wat houdt het Normenkader in?

Het Normenkader is zowel operationeel (wat moet je doen) als verifieerbaar (hoe toon je aan dat het werkt). Praktische instrumenten zoals periodieke controles, herstel tests en rapportages zijn essentieel om dit te waarborgen.

Het kader bundelt eisen waar onderwijsorganisaties aan moeten voldoen.  

1. Risico- en impactanalyses als vertrekpunt voor maatregelen.
2. Toegangsbeheer en logging om misbruik tijdig te detecteren.
3. Continuïteit & herstel (back-ups, failover, uitwijk) om onderwijsprocessen door te laten gaan.
4. Privacymaatregelen (DPIA’s, dataminimalisatie, verwerkersafspraken)

Wat is het verschil tussen NIS2 en Normenkader?

NIS2 is Europese wetgeving die door lidstaten wordt omgezet in nationale regels. Het richt zich op digitale weerbaarheid van “essentiële” en “belangrijke” entiteiten, met bestuurlijke verantwoordelijkheid, meldplichten en stevige sancties.

Het Normenkader is sectorspecifiek. Het vertaalt IBP-eisen naar onderwijscontext en vormt een toetsingskader bij inkoop, contracten en audits.

Welke sectoren vallen onder het Normenkader?

Het Normenkader IBP-FO richt zich primair op onderwijsinstellingen en op leveranciers van fundamentele onderwijsvoorzieningen. Ook samenwerkingsverbanden en dienstverleners met een cruciale rol in de onderwijsketen worden meegenomen zodra zij gegevens of vitale processen van scholen verwerken.

Leveranciers en inkoop

Steeds vaker nemen besturen het Normenkader op in aanbestedingen en contracten. Leveranciers tonen conformiteit aan via assessments, rapportages en aanvullende certificeringen of pentests, indien van toepassing.

Wat als je niet voldoet aan het Normenkader?

Niet-naleving van het Normenkader brengt meerdere risico’s met zich mee die verder reiken dan alleen technische tekortkomingen. Het tast niet alleen de continuïteit en veiligheid van onderwijsprocessen aan, maar heeft ook andere risico’s:  

• Operationeel: hogere kans op incidenten, lesuitval en dataverlies.
• Contractueel: uitsluiting bij aanbestedingen of beëindiging van overeenkomsten.
• Reputatie & vertrouwen: ouders, studenten en medewerkers verwachten aantoonbare zorgvuldigheid.
• Juridisch/AVG: bij datalekken kan de AP handhaven; NIS2-entiteiten riskeren daarnaast zwaardere sancties.

Hoe begin je pragmatisch?

Begin pragmatisch door eerst zicht te krijgen op waar je nu staat en welke risico’s het grootst zijn. Werk vervolgens in korte, haalbare stappen naar aantoonbare verbeteringen, zodat beleid en praktijk echt op elkaar aansluiten. 

1. Nulmeting/Gap-analyse: leg normenkader eisen naast je huidige maatregelen. 
2. Prioriteren op risico: start met identiteiten, endpoints, logging/SIEM en back-up & herstel. 
3. Ketens meenemen: verwerkersovereenkomsten, leveranciers-assessments en koppelvlakken. 
4. Aantoonbaarheid: beleid, procedures, meetpunten, rapportages en verbetercyclus (PDCA). 
5. Oefenen & verbeteren: incident- en herstel tests, inclusief onderwijs specifieke scenario’s (examens, inschrijvingen, bekostiging).

Snel winst boeken

Om snel resultaat te boeken en de basis van informatiebeveiliging te versterken, kun je starten met een aantal direct toepasbare maatregelen:

• Cloud back-ups met gescheiden accounts en MFA-delete.
• Immutable Storage voor onveranderlijke herstelpunten tegen ransomware.
• Back-up Security Scan om RPO/RTO, retentie en herstelbaarheid aantoonbaar te maken.

Hoe IMMUTEC het onderwijs ondersteunt

IMMUTEC helpt onderwijsinstellingen en leveranciers om Normenkader IBP-FO aantoonbaar te implementeren en waar nodig te alignen met NIS2. Schakel IMMUTEC vandaag nog in en maak van het Normenkader geen papieren tijger maar een werkende, aantoonbare basis voor veilige, continu beschikbare onderwijsvoorzieningen.